حیوانات خانگی، خصوصا سگ و گربه، نقش مهمی در زندگی ما دارند. سلامت آن‌ها نه تنها برای خودشان بلکه برای صاحباناشان نیز بسیار مهم است. در بین عوامل مختلفی که موجب بروز عفونت در حیوانات خانگی میشوند، انگلها یکی از شایع‌ترین عوامل بیماری‌زا هستند که میتوانند سلامت سگها و گربهها را به خطر بیندازند. برخی از این انگلها به انسان نیز منتقل شوند. به این عوامل که قابلیت انتقال به انسانها را دارند، اصطلاحا زئونور گفته می‌شود. در این مقاله، با نگاهی عمیق‌تر به انواع انگلها، علائم بالینی، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری در حیوانات خانگی به خصوص سگها و گربهها پرداخته‌ایم. می‌خواهیم جوانب و راهکارهای عملی برای مدیریت انگلها را بررسی کنیم و باید در مورد نحوه درمان انگل در سگ و گربه بدانیم.
این نکته را برای آگاهی بیش‌تر شما عزیزان می‌گویم. انگل‌هایی که بررسی می‌کنیم در تمام حیوانات خانگی وجود دارند اما فوکوس و توجه اصلی مقاله ما روی سگها و گربهها بود. سگ و گربه فراگیرترین و محبوب‌ترین حیوانات خانگی هستند. اما میتوان این آلودگیهای انگلی را به تمام حیوانات خانیگ اعم از خرگوش‌های، خوکچه، همستر و … نسبت داد. با ما همراه باشید.
انواع انگلهای تاثیرگذار در سلامت حیوانات خانگی خصوصا سگها و گربهها
۱. انگلهای داخلی (Internal Parasites)
انگلهای داخلی، همانطور که از اسمشان پیداست، داخل بدن سگ و گربه زندگی میکنند و اعضای داخلی مانند دستگاه گوارش، قلب و ریهها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
الف. کرمهای گرد (Roundworms):
کرمهای گرد از شایع‌ترین انگلهای داخلی هستند که در سگها و گربهها به وفور یافت میشوند.
- گونه‌های شایع: Toxocara canis و Toxocara cati.
- انتقال: از راه مصرف تخم‌های آلوده از خاک، غذای آلوده یا از طریق مادر به توله‌ها.
- اهمیت زئونوتیک: خطر ایجاد بیماری‌هایی مانند Larva Migrans در انسان.
- علائم: استفراغ، اسهال، کاهش وزن، نفخ شکم.
ب. کرمهای نواری (Tapeworms):
- این انگلها مانند Dipylidium caninum از طریق کک‌های آلوده به بدن منتقل میشوند.
- خطر برای انسان: میتوانند باعث کیست‌های هیداتیدی در اعضای بدن شوند.
ج. کرمهای قلابی (Hookworms):
- با مکیدن خون، موجب کم‌خونی شدید و ضعف عمومی میشوند.
- انتقال: از راه پوست یا خوردن تخم‌های انگل از محیط آلوده شده.
د. کرمهای شلاقی (Whipworms):
- عامل التهاب روده بزرگ، اسهال خونی و کاهش وزن.
- انتقال: از طریق خاک آلوده.
ه. کرمهای قلب (Heartworms):
- عامل بیماری کشنده در سگها هستند که از طریق نیش پشه منتقل میشوند.
- خطر: ایجاد نارسایی قلبی و ریوی.
و. پروتوزوآها (Protozoa):
- شامل Giardia و Coccidia که موجب اسهال مزمن میشوند.
۲. انگلهای خارجی (External Parasites)
انگلهای خارجی، همانطور که از اسمشان پیداست، روی سطح بدن سگ و گربه میکنند و مشکلات پوستی یا سیستمیک ایجاد میکنند. این انگلها عموما از طریق حشرات و محیط آلوده منتقل میشوند و مانند انگلهای داخلی قابلیت آلوده سازی انسانها دارند.
الف. ککها (Fleas):
- علائم: خارش، ریزش مو، عفونت‌های پوستی.
- مشکلات ثانویه: انتقال بیماریهای باکتریایی و کرمهای نواری.
ب. کنهها (Ticks):
- ناقل بیماری‌هایی مانند تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو.
- علائم: التهاب موضعی، خارش، کم‌خونی.
ج. مایت‌ها (Mites):
- عامل بیماریهای پوستی مانند جرب.
- علائم: خارش شدید، پوسته‌ریزی، التهاب پوست.
علائم آلودگیهای انگلی
علائم آلودگی انگلی بسته به نوع انگل و شدت آلودگی متفاوت است. ابتدا باید معاینه کامل تسوط دامپزشک متخصص انجام شود.
معاینه بیماریهای انگلی در حیوانات خانگی به چه صورت است؟
معاینات می‌تواند شامل چندین بخش مختلف باشد. به عنوات مثال در معاینه گربه‌ای که مبتلا به مایت یا همان جرب است، ابتدا با مشاهده قسمت‌هایی که دچار ریزش مو شده است را تشخیص می‌دهیم. سپس از ناحیه مورد نظر نمونه برداری انجام می‌دهیم. نمونه برداری با تراشیدن موها و بخشی از پوست به وسیله اسکالپل انجام می شود. نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و نتیجه اعلام می‌شود. در مثالی دیگر برای بررسی بیماریهای انگلی داخلی، به عنوان مثال کرمهای روده‌ای در سگ، نمونه مدفوع از حیوانات گرفته می شود. نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و در صورت مشاهده انگل یا متعلقات آن نتیجه اعلام می‌گردد. اما در کنار همه این روش‌های پاراکلینیکی اولین راه ما برای بررسی بیماریهای انگلی انجام کامل معاینه بالینی و اخذ تاریخچه از صاحب حیوان است.
نشانه‌های گوارشی آلودگیهای انگلی در سگها و گربهها:
استفراغ و اسهال (با یا بدون خون).
کاهش وزن علیرغم اشتهای مناسب.
نشانه‌های پوستی آلودگی های انگلی در سگها و گربهها:
خارش و التهاب.
ریزش مو و زخم‌های پوستی.
نشانه‌های عمومی آلودگیهای انگلی در سگها و گربهها:
کم‌خونی (رنگ‌پریدگی لثه‌ها).
بی‌حالی و خستگی زودهنگام.
نشانه‌های تنفسی آلودگیهای انگلی در سگها و گربهها:
سرفه، تنگی نفس (به‌ویژه در کرمهای قلب).
روش‌های تشخیص آلودگی انگلی
- معاینه بالینی: به ظور کامل در مورد معاینه و تشخیص‌های اصولی صحبت کردیم.
- آزمایش مدفوع: برای شناسایی تخم انگلهای داخلی.
- معاینه بالینی: مشاهده انگلهای خارجی مانند ککها یا کنهها.
- آزمایش خون: برای تشخیص کرمهای قلب.
- تصویربرداری: سونوگرافی یا رادیوگرافی برای مشاهده کرمهای خاص.
- آزمایش پوستی: در موارد مایت‌ها و انگلهای پوستی.
درمان انگلهای سگها و گربهها
۱. داروهای ضد انگل داخلی
- پرازیکوانتل (Praziquantel): برای کرمهای نواری.
- فنبندازول (Fenbendazole): برای کرمهای گرد و قلابی.
- میلبمایسین اکسیم (Milbemycin Oxime): پیشگیری از کرمهای قلب و برخی انگلهای داخلی.
- متروفورین (Metronidazole): درمان عفونت‌های پروتوزوآ.
۲. داروهای ضد انگل خارجی
- فیپرونیل (Fipronil): اسپری یا قطره برای درمان ککها و کنهها.
- فلورالانر (Fluralaner): داروی خوراکی با اثربخشی طولانیمدت.
- سلکتین (Selamectin): مؤثر برای انگلهای داخلی و خارجی.
۳. درمان مکمل
- مراقبت از تغذیه و مکمل‌های کمک کننده به بهبود سیستم ایمنی برای مقابله با عوارض.
- مکمل امگا۳
- مکمل ویتامین د۳
- مکمل ویتامین آ
- مکمل ویتامین ب ۱
- ویتامین ب کمپلکس
پیشگیری از آلودگی انگلی در سگها و گربهها
استفاده منظم از داروهای پیشگیرانه ضد انگل در سگها و گربه:
استفاده ماهانه از داروهای ضد کک و کنه.
درمان پیشگیرانه کرمهای قلب.
هر سه ماه یکبار قرص‌های ضد انگل به حیوانات خانگی داده شود.
در صورت نیاز هر سه ماه همراه با قرص، دوز ایمنی از آیورمکتین برای پیشگیری از انگلهای خارجی تجویز شود.
رعایت بهداشت محیط برای پیشگیری از آلودگیهای انگلی در سگ و گربه:
تمیز کردن منظم تخت و اسباب‌بازی‌های حیوان.
ضدعفونی محیط با مواد مناسب.
کنترل منابع آب و غذا حیوانات خانگی:
استفاده از آب و غذای تازه و تمیز.
جلوگیری از تماس با حیوانات آلوده.
معاینه دورهای و بررسی بیماریهای انگلی در سگ و گربه:
بررسی ماهانه توسط دامپزشک و در صورت نیاز تجویز داروهای مورد نیاز که باید توسط دامپزشک انجام شود. تزریق و تجویز نادرست و غیر اصولی دارو، خصوصا به صورت خودسرانه توسط خود صاحبان پت، موجب مسومیت‌های دارویی می‌شود.
اهمیت درمان و پیشگیری از انگلهای حیوانات خانگی در سلامت انسانها
بسیاری از انگلها به انسانها منتقل میشوند و میتوانند بیماریهای خطرناکی ایجاد کنند. فرقی ندارد انگل داخلی باشد یا خارجی. بیماری زئونوز بسیار فراگیر و خطرناک است و تا کنون پژوهش‌های زیادی برای پیشگیری و درمان این بیماری‌ها که بین انسان و دام مشترک هستند نجام شده است. با پیشگیری از آلودگی حیوانات خانگی، خطر انتقال این انگلها به خانواده کاهش می‌یابد. در صورت بروز هرگونه مشکل باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید. پیشنهاد می‌شود اگر پت شما مبتلا به انگل شده است و مجبورید که با او در ارتباط مستقیم باشید، به شدت به رعایت بهداشت اهمیت بدهید و در صورت بروز هرگونه مشکل و یا حتی پیشگیری از عوارض انگلی، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری مقاله درمان انگلی در سگ و گربه
آلودگیهای انگلی، اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشوند، میتوانند سلامت حیوانات خانگی و حتی انسانها را به خطر بیندازند. بنابراین، آگاهی از علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری برای هر صاحب حیوان خانگی ضروری است. با رعایت این نکات و همکاری منظم با دامپزشک، میتوان زندگی سالم و شادی برای حیوانات و انسانها فراهم کرد.
توصیه: استفاده از مطالب علمی ارائه‌شده و رعایت نکات بهداشتی می‌تواند به صاحبان حیوانات کمک کند تا از بروز مشکلات انگلی پیشگیری کنند و حیوانات خانگی سالم‌تری داشته باشند. درمان انگل در سگ و گربه کاری نیست که بتوان در منزل انجام داد و لازم است به سرعت به دامپزشک مراجعه شود. همچنین می‌توانید برای مشاوره و ویزیت آنلاین دامپزشکی با ما همراه باشید.
پرسش و پاسخ متداول درمان بیماریهای انگلی در سگ و گربه
انگلهای داخلی و خارجی چه تفاوتی با هم دارند و چگونه شناسایی میشوند؟
- انگلهای داخلی در داخل بدن حیوانات (مانند روده، قلب و ریهها) زندگی میکنند، در حالی که انگلهای خارجی روی پوست یا سطح بدن قرار دارند.
- انگلهای داخلی معمولاً از طریق آزمایش مدفوع، خون و علائم گوارشی شناسایی میشوند، در حالی که انگلهای خارجی با مشاهده مستقیم، نمونهبرداری پوستی یا مشاهده علائم پوستی تشخیص داده میشوند.
آیا انگلهای حیوانات خانگی میتوانند به انسان منتقل شوند و چگونه میتوان از این انتقال جلوگیری کرد؟
- بله، برخی از انگلها مانند کرمهای گرد و قلابی میتوانند به انسان منتقل شوند و باعث بیماریهای زئونوتیک شوند.
- برای جلوگیری از انتقال، رعایت بهداشت، معاینه دورهای حیوانات توسط دامپزشک، استفاده از داروهای پیشگیرانه و ضدعفونی محیط ضروری است.
چه داروهایی برای درمان انگلهای داخلی و خارجی در سگها و گربهها مؤثر هستند؟
- انگلهای داخلی:
- پرازیکوانتل برای کرمهای نواری.
- فنبندازول برای کرمهای گرد و قلابی.
- میلبمایسین اکسیم برای پیشگیری از کرمهای قلب.
- انگلهای خارجی:
- فیپرونیل (اسپری یا قطره) برای ککها و کنهها.
- فلورالانر (خوراکی) با اثربخشی طولانیمدت.
- سلکتین برای درمان انگلهای داخلی و خارجی.
چه اقداماتی برای پیشگیری از آلودگیهای انگلی در حیوانات خانگی باید انجام شود؟
- استفاده از داروهای ضد انگل به صورت دورهای (ماهانه برای ککها و کنهها و هر سه ماه برای کرمهای داخلی).
- رعایت بهداشت محیط مانند شستشوی وسایل حیوانات و ضدعفونی محیط.
- اطمینان از تمیز بودن آب و غذای حیوان.
- جلوگیری از تماس حیوان با محیطها و حیوانات آلوده.
در صورت مشاهده علائم آلودگی انگلی در حیوانات خانگی، چه مراحلی باید طی شود؟
- مراجعه فوری به دامپزشک برای معاینه بالینی.
- انجام آزمایشهای تشخیصی مانند آزمایش مدفوع، خون یا نمونهبرداری پوستی.
- شروع درمان طبق تجویز دامپزشک و رعایت دستورات کامل درمانی.
- رعایت بهداشت فردی برای جلوگیری از انتقال بیماری به انسانها.