مسمویت‌های دارویی گربه | داروهای مضر و ممنوع برای گربه

گربه‌ها حیوانات مقاوم اما حساسی هستند که سیستم سوخت و ساز و متابولیکی آن‌ها با انسان‌ها و حتی یکی دیگر از محبوب‌ترین حیوانات خانگی یعنی سگ‌ها و حتی سایر پستانداران تفاوت‌های قابل توجهی دارد. دستگاه گوارش و سیستم بدنی گربه‌ها کاملا متفاوت با انسان‌ها بوده و بنابراین غذها و حتی داروهایی که برای انسان طراحی شده‌اند، لزوما برای گربه‌ها قابل استفاده نیستند. اگر مواد غذایی و داروها مناسب این پستانداران نباشند می‌توانند آسیب‌های جبران ناپذیری از جمله مسمومیت‌های دارویی را به گربه‌ها وارد کنند. امروزه آسیب‌های نشی از خود درمانی‌های صاحبان حیوانات خانگی خصوصا گربه‌ها کم نیست. برخی از افرادی که پت دارند، با ناآگاهی خود اقدام به تجویز داروهای روتین انسانی برای گربه‌های خود می‌کنند، حال اینکه این داروها برای گربه سمی و مضر بوده و منجر به مسمومیت‌ دارویی گربه‌ می‌شود.

بسیاری از داروهای رایج انسانی که به‌طور روزمره مصرف می‌شوند، می‌توانند برای گربه‌ها سمی و خطرناک باشند. این داروها حتی در دوزهای پایین می‌توانند گربه‌ها را به کام مرگ بکشانند. داروهای ممنوعه برای گربه‌ها شامل طیف وسیعی از داروهای مسکن، ضد التهابی، ضد افسردگی و… می‌شود. مصرف نادرست داروهای مضر منجر به مسمومیت شدید دارویی و حتی گاهی مرگبار در این حیوانات می‌شود. مسمومیت‌های دارویی گربه‌ها ممکن است علائمی مانند استفراغ، کاهش اشتها، مشکلات تنفسی و حتی نارسایی کبدی وکلیوی ایجاد کند. به همین دلیل، آگاهی از ممنوعیت‌ها و عوارض دارویی در گربه‌ها اهمیت زیادی دارد.

در این مقاله به بررسی کامل داروهای مضر و آسیب‌زا برای گربه‌ها پرداخته و اثرات جانبی این داروها را توضیح می‌دهیم. هدف این است که با ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی، از بروز مسمومیت‌های دارویی گربه‌‌ها جلوگیری کنیم. صاحبان حیوانات خانگی باید از مصرف سر خود و بدون مشاوره‌‌ی داروهای انسانی برای پت خود خودداری کنند. هم‌چنین محیط زندگی حیونات خانگی باید به گونه‌ای باشد تا به هیچ عنوان به این داروها دسترسی نداشته باشند. در این مقاله، لیست کاملی از داروهای کشنده و عوارض دارویی خطرناک برای گربه‌ها ارائه می‌شود تا صاحبان حیوانات خانگی بتوانند با آگاهی و دانش کامل از سلامت گربه خود محافظت کنند.

مسومیت گربه با استامینوفن (Acetaminophen)

استامینوفن یک مسکن رایج در میان انسان‌ها است که به شدت برای گربه‌ها کشنده و مضر است. گربه‌ها فاقد آنزیم‌های لازم برای متابولیزه وتجزیه این دارو در کبد خود هستند. حتی یک دوز کوچک از استامینوفن (یعنی حدود ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم) می‌تواند منجر به آسیب زدن به هموگلوبین‌های خون و در نتیجه آسیب به گلبول‌های قرمز و مسمومیت شدیدی کبدی شود. علائم مسمومیت گربه با استامینوفن شامل استفراغ، کاهش اشتها، رنگ پریدگی یا رنگ زرد در لثه‌ها، افزایش ضربان قلب، و مشکلات تنفسی است. استامینوفن به سرعت باعث آسیب به کبد و در نهایت مرگ گربه می‌شود. تشخیص با ساتفاده از معاینه فیزیکی گربه امکان پذیر است . درمان با سرم تراپی و استفاده از ان استیل سیستئین و کربن فعال می‌تواند تا حدودی موثر باشد. اما به دلیل سمیت زیاد از حد این دارو برای گربه ممکن است امیدی به زنده ماندن حیوان نباشد چراکه دارو پس از خورده شدن به سرعت در بدن فعال شده و بدن گربه دچار مسمومیت دارویی با استامینوفن می‌شود. بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت دارویی گربه‌ها،‌ پیشگیری است.

مسمومیت گربه با ایبوپروفن و ناپروکسن (Ibuprofen, Naproxen)

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای گربه‌ها بسیار خطرناک هستند. حتی دوزهای کم این داروها می‌تواند باعث مشکلات شدید گوارشی، زخم معده، خونریزی داخلی و نارسایی کلیوی در گربه‌ها شود. علائم مسمومیت با ایبوپروفن و ناپروکسن شامل استفراغ خونی، اسهال، کاهش اشتها، زخم دستگاه گوارش خصوصا معده، ضعف و نارسایی کلیوی است. گربه‌ها حساسیت بیشتری به این داروها نسبت به سگ‌ها دارند. ایبوپروفن به طور کامل در سیستم گوارشی جذب می‌شود و متاسفانه تاثیر دارو با سرعت زیادی در بدن گربه‌ها پدیدار می‌شود.  به‌دلیل توانایی کمتر متابولیسم این دارو نسبت به دیگر حیوانات مانند سگ‌ها، خطر مسمومیت با ایبوپروفن در گربه‌ها بالاتر است. به‌طور دقیق، دز سمی ایبوپروفن برای گربه‌ها مشخص نیست، اما دوزهای بسیار پایین (حتی ۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم از دارو) می‌تواند منجر به علائم مسمومیت شود. اثرات مسمومیت زای ناپروکسن در گربه‌ها نیز تا حدود زیادی شبیه ایبوپروفن است.

مسمومیت گربه با آسپرین (Aspirin)

آسپیرین نیز جزو ضد التهاب‌عای غیر استروئیدی به حساب می‌آید اما به دلیل مصرف فراوان و اهمیت بالای این دارو در زندگی انسان‌ها که ممکن است همین فراگیری آسپیرین باعث شود که صاحبان پت با استفاده از این دارو به خود درمانی گربه روی آورند، ترجیح دادیم که جداگانه در مورد آن صحبت کنیم. ممکن است در شرایط خاص بیماری، آسپرین به‌عنوان داروی ضدالتهاب برای گربه‌ها تجویز شود، اما استفاده ناشیانه یا بیش‌ازحد آن می‌تواند منجر به مسمومیت گربه شود. گربه‌‌ها آنزیم متابولیزه کننده آسپیرین را به طور کامل ندارند. به طور حدودی دوزهای کمتر از ۲۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن گربه می‌تواند موجب مسمومیت گربه با آسپرین بشود. آسپرین می‌تواند باعث ایجاد زخم معده، تنفس سریع، تب، بی‌قراری، خونریزی داخلی، و نارسایی کبدی و کلیوی شود. معمولا ۴ ساعت بعد از مصرف دارو تسوط گربه، علائم مسمومیت بروز می‌کند. مصرف آسپرین باید تحت نظارت دقیق دامپزشک صورت گیرد. معمولا درمان با استفاده از مایع درمانی و داروهایی مانند فاموتیدین انجام می‌شود.

مسمومیت گربه با داروهای ضد افسردگی (Antidepressants)

داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین (Prozac) و سیتالوپرام برای درمان اختلالات روانی و خلقی در انسان‌ها به‌کار می‌روند اما مصرف آن‌ها در گربه‌ها می‌تواند منجر به افزایش فشار خون، تشنج، تب، لرزش و مشکلات عصبی و در نتیجه بروز مسمومیت دارویی شود. باید توجه شود که از داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین در درمان برخی اختلالات مرتبط با سیستم عصبی استفاده می‌شود. اما آنچه که اهمیت دارد، رعایت دوز مناسب و امن این دارو برای گربه است که باید توسط دامپزشک متخصص و بر مبنای جثه، بیماری و معاینات تخصصی حیوان تجویز شود. اما باید توجه شود که دارویی مانند فلوکسیتین که مهارکننده بازجذب سروتونین است می‌تواند میزان سروتونین مغز گربه‌ها را بسیار بالا برده و سندرم سروتونین را برای حیوان ایجاد کند. این داروها آسیب‌های مختلفی به دستگاه عصبی مرکزی گربه وارد می‌کنند. بنابراین باید از دسترس گربه دور باشند و در صورت بروز مسمومیت با این داروها، باید سریعا به دامپزشک مراجعه شود. درمان مانند موارد قبلی با مایع درمانی و داروهایی برای کنترل علائم عصبی و تشنجی حیوان خواهد بود.

مسمومیت گربه با پسوئوافدرین (Pseudoephedrine)

مسمومیت گربه با پسوئوافدرین (Pseudoephedrine) از خطرناک‌ترین مسمومیت‌های دارویی است. این عارضه دارویی به دلیل مصرف ناخواسته یا اشتباهی این دارو در حیوانات خانگی اتفاق می‌افتد. پسوئوافدرین یک داروی ضداحتقان است که برای تسکین گرفتگی بینی در انسان‌ها استفاده می‌شود و به عنوان ماده‌ای مؤثر در ساخت بسیاری از داروهای سرماخوردگی و آلرژی شناخته می‌شود. این دارو با تأثیر مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی و افزایش فعالیت سمپاتیک می‌تواند مشکلات عمده و شدیدی برای گربه‌ها ایجاد کند. داروی پسوئوافدرین از طریق تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش ترشح نوراپی‌نفرین عمل می‌کند. این دارو در انسان‌ها باعث کاهش تورم و همچنین کاهش احتقان بینی می‌شود، اما گربه‌ها بسیار حساس‌تر هستند و این ماده می‌تواند به سرعت منجر به بروز علائم مسمومیت و ایجاد شرایط بحرانی شود. حتی مقادیر کم پسوئوافدرین می‌تواند برای گربه‌ها کشنده باشد. علائم مسمومیت شامل تب، بی حالی، استفراغ، اسهال، افزایش ضربان قلب و فشار خون و… خواهد بود.

مسمومیت گربه با داروهای دیابتی (Insulin, Sulfonylureas)

مسمومیت گربه‌ها با داروهای دیابتی مانند انسولین و سولفونیل‌اوریا (Sulfonylureas) می‌تواند عواقب جدی و خطرناکی برای حیوان داشته باشد. این داروها معمولاً برای کنترل قند خون انسان‌ها استفاده می‌شوند، اما در گربه‌ها می‌توانند منجر به کاهش شدید سطح قند خون شوند که در نتیجه هیپوگلیسمی ایجاد می‌شود. هر دو دارو علائمی مانند تشنج، گیچی، بی حالی و افزایش ضربان قلب را برای گربه ایجاد می‌کنند. درمان با سرم تراپی با همراه مکمل‌های قندی برای جبران هیپوگلایسمی خواهد بود.

مسمومیت گربه با ویتامین دی

علارغم واجب بودن ویتامین دی در بدن برای جذب کلسیم و ایجاد بالانس فسفر و کلسیم، مصرف بیش‌ازحد مکمل‌های حاوی ویتامین D می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون گربه‌ها شود. افزایش سطح کلسیم به نوبه خود باعث نارسایی قلبی، نارسایی کبد و کلیه، استفراغ، اسهال و ضعف عمومی می‌شود. ویتامین D معمولاً در برخی مکمل‌های انسانی یافت می‌شود و برای جلوگیری از بروز مسومیت با ویتامین دی در گربه‌ها باید از دسترس گربه‌ها دور نگه داشته شود.

مسمومیت گربه با آهن

داروها و مکمل‌های حاوی آهن می‌توانند برای گربه‌ها مسمومیت‌زا باشند. آهن در دوزهای بالا باعث آسیب شدید به معده و دستگاه گوارش، استفراغ خونی، اسهال شدید و آسیب به کبد و کلیه می‌شود. مصرف اتفاقی و تصادفی مکمل‌های آهن می‌تواند به‌سرعت منجر به علائم جدی و مرگ گربه شود.

‌مسمومیت دارویی گربه با بنزودیازپین‌ها

داروهایی مانند دیازپام و لورازپام به عنوان آرام ‌بخش و ضد اضطراب در انسان و حیوانات استفاده می‌شوند. اما مصرف بیش از حد و خارج از دوز این داروها در گربه‌ها، می‌تواند باعث کاهش شدید فعالیت سیستم عصبی مرکزی و در نتیجه افسردگی شدید، تشنج و کاهش تنفس در گربه‌ها شوند. در صورت مصرف بیش از حد این داروها، ممکن است مسیر زندگی گربه به کما و مرگ منجر شود. درمان با استفاده از اکسیژن تراپی و داروهای ضد تنفس و محرک تنفسی خواهد بود.

تاثیر بتابلاکرها (Beta-blockers) در مسمومیت دارویی گربه

بتابلوکرهایی مانند آتنولول و متوپرولول که برای کنترل فشار خون و مشکلات قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث افت شدید فشار خون، کاهش ضربان قلب، ضعف و سرگیجه در گربه‌ها شوند. بتابلاکرها با مسدود کردن گیرنده‌های بتا در سیستم عصبی عمل می‌کنند و باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون می‌شوند. این داروها می‌توانند بر سیستم عصبی و تنفسی نیز تأثیر بگذارند. در گربه‌ها، دوزهای بالای داروها بدون نظارت دامپزشک متخصص بتابلاکر می‌تواند به عوارض جدی منجر شوند.

نکات مهم در پیشگیری از مسمومیت‌های دارویی گربه‌ها

• خوددرمانی گربه‌ها ممنوع: به هیچ عنوان، هیچکدام از داروهای انسانی را بدون مشورت با دامپزشک به گربه‌ها ندهید. گربه‌ها نسبت به بسیاری از داروهای رایج انسانی حساسیت بیشتری دارند.
• نگهداری داروها دور از دسترس گربه: داروهای انسانی باید در مکانی امن و دور از دسترس گربه‌ها نگهداری شوند. گربه‌ها بسیار کنجکاو و جستوجوگر هستند، ببنابراین می‌توانند داروهای در دسترس را پیدا کرده و بخورند. گربه‌ها می‌توانند به‌سادگی با خوردن تصادفی داروهای روی میز یا داروهایی که از جعبه دارو بیرون مانده‌اند، مسموم شوند.
• مشورت با دامپزشک: در صورت نیاز به تجویز دارو برای گربه، همیشه از دامپزشک خود راهنمایی بخواهید و با استفاده از نسخه‌های تخصصی دامپزشکی از دوز صحیح داروها استفاده کنید.

خلاصه مقاله

گربه‌ها به دلیل سیستم متابولیکی خاص خود، به بسیاری از داروهای انسانی حساسیت شدیدی دارند. آگاهی از داروهای ممنوعه و خطرناک برای گربه‌ها، می‌تواند از وقوع مسمومیت‌ها و مشکلات جدی سلامتی جلوگیری کند. اگر گربه شما به‌طور تصادفی دارویی مصرف کرد یا علائمی از مسمومیت نشان داد، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. مسمومیت‌های دارویی می‌توانند به‌سرعت منجر به آسیب‌های جدی و گاهی غیرقابل‌برگشت شوند.

با رعایت این نکات، شما می‌توانید از سلامت و رفاه حیوان خانگی خود محافظت کرده و از بروز مسمومیت دارویی در گربه‌ها جلوگیری کنید.

پرسش و پاسخ متداول مسمومیت‌های دارویی گربه