بررسی کامل بیماری اتساع پیش معده یا PDD در پرندگان

بیماری‌های بسیاری در پرندگان زینتی وجود دارد، اما یکی از مهم‌ترین و کشنده‌ترین این بیماری‌ها، PDD است. می‌خواهیم بدانیم، بیماری PDD چیست؟ بیماری PDD یا Proventricular Dilatation Disease یکی از بیماری‌های ویروسی جدی و خطرناک در پرندگان است که هم دستگاه گوارشی و هم دستگاه عصبی پرندگان خصوصا طوطی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری که به عنوان “بیماری اتساع پیش‌معده” نیز شناخته می‌شود، به وسیله ویروس Avian Bornavirus (ABV) ایجاد می‌شود. بنابراین انتقال آن به صورت پرنده به پرنده به سرعت صورت می‌پذیرد.

PDD به عنوان یک بیماری کشنده و خطرناک در طوطی سانان، می‌تواند به کاهش وزن شدید و مرگ پرنده منجر شود.  اولین نشانه‌ی شاخص برای تشخیص بیماری اتساع پیش معده، کاهش وزن شدید پرنده است. در صورت تشخیص یک طوطی بیمار، باید سریعا قرنطینه و جداسازی پرنده بیمار صورت پذیرد تا درمان روی پرنده بیمار انجام شود.

علائم بیماری PDD در طوطی‌ها در دو دسته‌ی کلی قرار می‌گیرد: علائم گوارشی و علائم عصبی. به طور کلی، یکی از اولین نشانه‌هایی که صاحبان پرندگان ممکن است متوجه آن شوند، کاهش شدید وزن پرنده است. طوطی‌های مبتلا به PDD ممکن است اشتهای خوبی داشته باشند اما تحت تاثیر عوامل بیماری زا، با سرعت زیاد وزن خود را از دست بدهند. کاهش وزن شدید پرنده در راستای دفع مواد هضم نشده یا عضم ناقص مواد غذایی است. مدفوع پرندگان مبتا به اتساع پیش معده بوی متعفن و بدی دارد و رنگ طبیعی مدفوع را نشان نمی‌دهد.

علائم و نشانه‌های بیماری PDD یا اتساع پیش معده پرنده‌ها چیست؟

همانطور که گفتیم علائم بیماری PDD به دو دسته عصبی و گوارشی تقسیم می‌شود.

علائم گوارشی بیماری اتساع پیش معده یا PDD شامل:

کاهش وزن شاخص‌ترین علامت در این بیماری است. از جمله علائم گوارشی رایج در بیماری PDD می‌توان به اتساع پیش‌معده اشاره کرد (پیش معده یکی از بخش‌های دستگاه گوارش پرنده و بین چینه دان و سنگدان قرار دارد)، که در آن پیش‌معده متورم شده و به طور واضح در رادیوگرافی قابل مشاهده است. این مشکل باعث می‌شود غذا به درستی هضم نشده و در فضله پرنده دانه‌های هضم نشده مشاهده شود. خود فضله حالت آبکی پیدا می‌کند و حتی بخش‌های مختلف آن شامل مدفوع، اورات و ادرار قابل تشخیص نیستند.

یکی دیگر از علائم گوارشی، تغییر در عادات غذایی پرنده است، پرنده ترجیح می‌دهد که غذای نرم با جایزیگن غذای سخت کند.

علائم عصبی بیماری اتساع پیش معده یا PDD شامل:

علائم عصبی نیز در بسیاری از پرندگان مبتلا به PDD دیده می‌شود. این علائم شامل لرزش، از دست دادن تعادل و مشکلات حرکتی است. گاهی اوقات لرزش طوطی به حدی می‌رسد که حتی نمی‌تواند تعادل خود را موقع ایستادن حفظ کند. ناتوانی‌های عصبی می‌واند منجر به از دست دادن توانایی پرواز و ضعف عضلانی و حرکتی پرنده بشود. مشکلات بینایی و شنوایی یکی دیگر از مشکلات عصبی هستند که ممکن است به صورت گیجی و عدم توانایی در تشخیص محیط اطراف در پرنده‌های بروز کند. این علائم معمولاً نشانه این است که ویروس Bornavirus به سیستم عصبی حمله کرده است.

تشخیص بیماری PDD یا اتساع چینه دان به چه صورت است؟

اولین مرحله برای تشخیص این بیماری معاینه بالینی است،‌ با معاینه بالینی و اخذ تاریخچه کامل از صاحب پرنده می‌توان مسیر زیادی از تشخیص بیماری PDD را طی کرد. به عنوان مثال ریسک این بیماری در طوطی سانان بیش‌تر از سایر پرندگان است. طوطی‌هایی مانند کاکادو، ماکائو، کاسکو، عروس هلندی و… در معرض ابتلا به این بیماری هستند. با اخد تاریخچه مناسب می‌توان اطلاعات زیادی را در مورد این بیماری به دست آورد و تشخیص تفریقی آن را با برخی بیماری‌ها مانند آنفولانزا، نیوکاسل، کمبود‌های ویتامینی مانند کمبود ویتامین آ و سایر بیماری‌های گوارشی و عصبی انجام داد.

تشخیص بیماری PDD یک فرآیند پیچیده است، زیرا همانطور که گفتین علائم آن با بسیاری از بیماری‌های دیگر پرندگان مشترک است. برای تشخیص دقیق بیماری اتساع پیش معده، دامپزشکان معمولاً از آزمایش خون، تکنیک‌های رادیوگرافی و سایر آزمایشات فیزیک استفاده می‌کنند. یکی از موثرترین روش‌ها برای تشخیص PDD، شناسایی ویروس Bornavirus از طریق آزمایش PCR است. این آزمایش  پر هزینه است اما به طور مستقیم ویروس را در بدن پرنده شناسایی کرده و به تشخیص دقیق بیماری کمک می‌کند.

گاهی اوقات، دامپزشکان ممکن است از بیوپسی بافت عصبی یا پیش‌معده استفاده کنند. با انجام بیوپسی میزان آسیب به بافت‌های گوارشی و عصبی قابل ارزیابی است. بیوپسی می‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد التهابات گوارشی و عصبی در اختیار ما قرار بدهد که یکی از نشانه‌های کلیدی PDD است.

درمان بیماری PDD یا ورم پیش معده چیست؟

متأسفانه هنوز درمان قطعی برای بیماری PDD وجود ندارد و مدیریت آن به طور عمده بر کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی پرنده متمرکز است. یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی، استفاده از داروهای ضدالتهابی مانند ملوکسیکام و استفاده از درمان‌های حمایتی مانند مایع درمانی است که می‌تواند به کاهش التهاب پرنده کمک کند. این داروها ممکن است به تسکین علائم عصبی کمک کنند و جلوی پیشرفت سریع بیماری را بگیرند. استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای جلوگیری و درمان عفونت‌های ثانویه‌ای است که در نتیجه آسیب‌های ویروسی در بدن پرنده ایجاد می‌شود.

تغذیه پرنده مبتلا به PDD بسیار مهم است. پرندگان با مشکلات گوارشی که در اثر PDD شکل گرفته است، معمولاً به غذاهای نرم و هضم‌شده نیاز دارند. رژیم غذایی ویژه برای پرندگان مبتلا به این بیماری شامل غذاهایی است که در عین داشتن پروتئین بالا، چربی کمی دارند. این مدل غذاها فشار کمتری بر سیستم گوارش آسیب‌دیده‌ی پرنده ایجاد می‌کند. توصیه می‌شود که پرنده مبتلا به این بیماری کشنده، با مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی نیز تغذیه شود تا از کاهش شدید وزن و کمبودهای تغذیه‌ای جبران شود. امگا۳ یکی از مکمل‌های مفید برای حیوانات خانگی از جمله پرنده‌ها است که می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و در نتیجه افزایش مقابله بدن با بیماری کمک کند.

مدیریت استرس نیز عامل مهمی در درمان این بیماری است. استرس می‌تواند وضعیت پرنده را بدتر کند و علائم را تشدید نماید. بنابراین، محیط زندگی آرام و دور از عوامل استرس‌زا برای درمان پرنده مبتلا به بیماری استاع پیش معده حیاتی است.

انتقال بیماری PDD به چه صورت است؟

بیماری PDD تحت تاثیر ویروس ایجاد می‌شود، بنابراین انتقال آن بسیار سریع و کشنده است. پیشگیری از انتشار ویروس Bornavirus می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از گسترش این بیماری داشته باشد. پرندگان جدید باید پیش از ورود به خانه یا محل نگهداری پرندگان، چکاپ و عاینه شوند و با تایید دامپزشک کنار سایر پرندگان قرار بگیرند. بیماری می‌تواند از طریق ترشحات پرنده آلوده به پرنده سالم منتقل شود. برخی ترشحات مانند بزاق، ترکیبات فضله و… در انتقال بیماری نقش دارند. استرس یک عامل اصلی در بروز و پیدایش بسیاری از بیماری‌های پرندگان مانند PDD است.

پیشگیری از بیماری PDD

پرندگان تازه وارد باید قرنطینه شوند و کنار پرندگان سالم و قدیمی قرا نگیرند. جلوگیری از تماس مستقیم آن‌ها با پرندگان دیگر می‌تواند به کاهش احتمال انتقال ویروس کمک کند. تا زمانی که سلامت پرنده تازه وارد تایید نشده باشد نباید کنار سایرین قرار بگیرد.

همچنین، رعایت بهداشت در قفس و لوازم پرنده‌ها بسیار مهم است. تمیز کردن منظم قفس‌ها و ضدعفونی کردن وسایل مورد استفاده پرندگان از روش‌های مهم در جلوگیری از شیوع بیماری‌های ویروسی مانند PDD است.

بیماری PDD یک چالش بزرگ برای صاحبان پرندگان، به ویژه طوطی‌سانان، است. شناخت دقیق علائم این بیماری و اقدام به موقع برای تشخیص و مدیریت آن می‌تواند به افزایش طول عمر و کیفیت زندگی پرنده کمک کند. اگر هر یک از علائم PDD را در پرنده خود مشاهده کردید، فوراً با دامپزشک متخصص مشورت کنید تا با بررسی و تشخیص درست، بهترین راه‌های مدیریت و درمان بیماری را به همراه بهترین نسخه را برای شما تجویز و مدیریت کند. هم‌چنین می‌توانید با مشاوره آنلاین آقای دامپزشک برای دریافت ویزیت و راهنمایی در ارتباط باشید.

پرسش و پاسخ متداول بیماری PDD