لنفانژکتازی روده در سگ و گربه عبارت است از اتساع پاتولوژیک عروق لنفاوی در لایههای مخاطی، زیرمخاطی یا هر دو. این اتساع باعث نشت لنف غنی از پروتئین و چربی به داخل لومن روده شده و فرآیند جذب رودهای را مختل میکند. تغییرات پاتولوژیک ممکن است محدود به بخشی از روده یا گسترده باشد و اغلب با افزایش فشار لنفاوی یا انسداد عروق لنفاوی همراه است.
اتیولوژی و طبقهبندی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
۱. لنفانژکتازی اولیه (Primary)
- ناشی از ناهنجاری مادرزادی یا نقص تکاملی در سیستم لنفاوی رودهای.
- بیشتر در سگهای جوان مشاهده میشود.
- نژادهای مستعد شامل یورکشایر تریر، مالتیز، باسنجی، شتلند شیپداگ و نروژین الکهاند هستند.
- مسیر بیماری معمولاً مزمن است و با افزایش فشار لنفاوی سیستمیک همراه نمیباشد.
۲. لنفانژکتازی ثانویه (Secondary)
- شایعترین فرم در سگها و گربهها.
- ناشی از بیماریهای التهابی یا انسدادی که باعث افزایش فشار لنفاوی یا انسداد عروق میشوند.
- علل شایع:
- بیماری التهابی روده (IBD)
- لنفوم رودهای یا مزانتریک
- نارسایی قلب راست یا پریکاردیت انقباضی
- ترومبوز ورید پورت یا فشار وریدی مزانتریک افزایش یافته
- فیبروز یا چسبندگی مزانتریک
- درمان این نوع نیازمند شناسایی و کنترل بیماری زمینهای است.
پاتوفیزیولوژی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
- انسداد یا افزایش فشار در سیستم لنفاوی روده باعث اتساع عروق لنفاوی میشود.
- نتیجه اتساع: نشت پروتئین، چربی و لنفوسیتها به لومن روده.
- کاهش جذب چربی باعث هیپوکلسترولمی و کاهش ویتامینهای محلول در چربی (A, D, E, K) میشود.
- از دست دادن لنفوسیتها باعث لنفوپنی و نقص ایمنی ثانویه میگردد.
- کاهش آلبومین سرم به افت فشار انکوتیک و ایجاد آسیت و ادم منجر میشود.
تظاهرات بالینی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
علائم گوارشی
- اسهال مزمن یا متناوب
- اسهال چرب یا بدبو
- کاهش وزن، ضعف عضلانی
- بیاشتهایی یا کاهش اشتها
- استفراغ در برخی موارد
علائم سیستمیک
- آسیت و افیوژن پلور
- ادم اندامها
- ضعف عمومی و بیحالی
- کاهش توده عضلانی
تفاوت گونهای
- سگها: تظاهرات بالینی کلاسیک و شدیدتر
- گربهها: اغلب همراه با التهاب روده یا نئوپلازی و تشخیص چالشبرانگیزتر
یافتههای آزمایشگاهی (High-Yield)
| شاخص | تغییرات معمول |
| آلبومین سرم | کاهش قابل توجه (هیپوآلبومینمی) |
| پروتئین سرم | کاهش (هیپوپروتئینمی) |
| لنفوسیت | کاهش (لنفوپنی) |
| کلسترول | کاهش (هیپوکلسترولمی) |
| کلسیم | کاهش نسبی (هیپوکلسمی ثانویه به کاهش آلبومین) |
| ویتامینهای محلول در چربی | کاهش |
- هیپوآلبومینمی همراه با لنفوپنی از شاخصهای بسیار قوی لنفانژکتازی است.
- هیپوکلسترولمی و کاهش ویتامینهای محلول در چربی میتواند شدت بیماری را نشان دهد.
تشخیص تصویربرداری لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
سونوگرافی
- ضخیم شدن دیواره روده و اکوژنیسیتی غیرطبیعی مخاط
- خطوط یا نقاط هیپراکوژن در زیرمخاط (نمای کلاسیک اتساع لاکتیال)
- افیوژن شکمی یا پلور در صورت وجود نشت لنف
محدودیت
- تشخیص قطعی نمیدهد، اما شک بالینی را تقویت میکند.
تشخیص قطعی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
بیوپسی روده
- روش انتخابی برای تأیید تشخیص
- مشاهده اتساع عروق لنفاوی مخاط و زیرمخاط
- بررسی همراه با التهاب مزمن یا لنفوم در نمونههای مزانتریک یا تمام ضخامت روده
روش نمونهگیری
- آندوسکوپی: مناسب برای ضایعات مخاطی
- جراحی تمام ضخامت: برای ضایعات منتشر یا مشکوک به نئوپلازی
تشخیصهای افتراقی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه با سایر بیماریها
- بیماری التهابی روده (IBD)
- لنفوم رودهای
- انگلهای رودهای
- نارسایی کبدی یا نفروپاتی از دستدهنده پروتئین
- نارسایی قلب راست
درمان لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
مدیریت تغذیهای (اصلیترین ستون درمان)
- رژیم کمچربی و حاوی تریگلیسیریدهای با زنجیره متوسط
- پروتئین با کیفیت بالا و قابلیت هضم مناسب
- در صورت کاهش جذب ویتامینها، مکمل ویتامینهای محلول در چربی
درمان دارویی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
- کورتیکواستروئیدها در موارد التهاب مزمن
- داروهای ایمونوساپرسیو (مانند ازاتیوپرین یا سیکلوسپورین) در موارد مقاوم
- دیورتیکها در صورت وجود آسیت شدید
- درمان علت زمینهای در لنفانژکتازی ثانویه (مانند لنفوم، IBD یا نارسایی قلب)
پیشآگهی لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
- لنفانژکتازی اولیه: بیماری مزمن با نیاز به کنترل مادامالعمر
- لنفانژکتازی ثانویه: پیشآگهی وابسته به کنترل بیماری زمینهای
- شاخصهای بد پیشآگهی: هیپوآلبومینمی شدید، لنفوپنی، پاسخ ناکافی به رژیم غذایی
نکات مهم لنفانژکتازی روده در سگ و گربه
- شایعترین علت انتروپاتی از دستدهنده پروتئین در سگ
- ارتباط قوی بین هیپوآلبومینمی و لنفوپنی با لنفانژکتازی
- درمان تغذیهای کمچربی ستون اصلی درمان است
- بیوپسی تنها راه تشخیص قطعی است
- تفاوت بین نوع اولیه و ثانویه در تشخیص و پیشآگهی حیاتی است