پریتونیت عفونی گربه‌ها یا FIP چیست؟

FIP یا پریتونیت عفونی گربه‌سانان (Feline Infectious Peritonitis) از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی در گربه‌ها است که به‌واسطه جهش در عامل این بیماری،‌ یعنی کروناویروس گربه‌سانان (Feline Coronavirus – FCoV) ایجاد می‌شود. FIP معمولاً در محیط‌هایی که تعداد زیادی گربه وجود دارد یا مراکز پرورش گربه‌ها (به‌ویژه در میان گربه‌های جوان‌تر از دو سال یا گربه‌هایی با سیستم ایمنی ضعیف) ایجاد می‌شود و از لحاظ بالینی به دو نوع خشک و مرطوب تقسیم می‌شود.

کروناویروس گربه‌سانان در حالت عادی بی‌خطر است و اغلب در روده گربه‌ها بدون ایجاد علائم خاصی باقی می‌ماند. اما در برخی موارد ویروس جهش یافته و سیستم ایمنی گربه را دچار اختلال می‌کند. نتیجه این اختلال، بروز بیماری FIP در گربه‌ها است. نوع تر (مرطوب) بیماری با تجمع مایعات در حفره‌های شکمی یا قفسه سینه همراه است. این فرم می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی و برجستگی در ناحیه شکمی گربه شود. نوع خشک بیماری تجمع مایعات در حفره های بدن ندارد. این بیماری با ایجاد گرانولوم‌های التهابی در ارگان‌هایی مانند کبد، کلیه، مغز و چشم‌ها مشخص می‌شود و ممکن است علائم عصبی یا چشمی نیز در گربه ظاهر شود. در برخی موارد می‌توانیم هر دو نوع را به صورت ترکیبی ببینیم.

تشخیص FIP بسیار چالش برانگیز است. این بیماری با بسیاری از عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و حتی سرطان، شباهت دارد که این موارد تشخیص را دشوار میکند. روش‌های تشخیص بیماری از معاینه بالینی تا آزمایش خون گسترده است. درمان FIP تا مدت‌ها تنها شامل مراقبت‌های حمایتی بود، اما در سال‌های اخیر، داروهای ضد ویروسی مختلفی برای درمان این بیماری معرفی شده‌اند.

اگرچه به طور معمول این بیماری محدود به گربه‌ها است و به انسان یا حیوانات دیگر منتقل نمی‌شود. اما مطالعه روی جهش‌های ویروس و امکان انتقال آن در آینده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آگاهی از روش‌های پیشگیری مانند مدیریت بهداشتی محیط، واکسیناسیون و کاهش استرس در گربه‌ها می‌تواند در کنترل شیوع بیماری نقش کلیدی و موثری ایفا کند.  انتقال بیماری FIP از طریق مدفوع می‌باشد. گربه آلوده مدفوع آلوده به ویروس را دفع می‌کند و گربه سالم از طریق مدفوع الوده می‌شود.

در این مقاله، به بررسی جدیدترین یافته‌های بیماری FIP شامل علائم، انواع فرم‌های بیماری، روش‌های تشخیص و درمان و اهمیت پیشگیری از این بیماری به طور جامع پرداخته‌ایم تا اطلاعات مفیدی برای صاحبان حیوانات خانگی، پرورش‌دهندگان و دامپزشکان ارائه شود.

بیماری FIP یا پریتونیت عفونی گربه‌ها چگونه ایجاد می‌شود؟

بیماری FIP یکی از شایع‌ترین بیماری در میان گربه‌سانان است. این بیماری در صورت ضعف سیستم ایمنی و بروز جهش در ویروس، خودش را نشان می‌دهد. همانظور که گفتیم بهداشت ضعیف و عدم واکسیناسیون مهم ترین نقش را در بروز بیماری دارند. تراکم بلای تعداد گربه در یک محیط یا ارتباط گربه های خانگی با گربه‌های خیابانی می‌تواند به گسترش شیوع بیماری کمک کند. بین تیپ ۱ و تیپ ۲ ویروس کرونای گربه‌ها، تیپ ۱ نقش بیش‌تری در ایجاد بیماری FIP دارد.

جایگاه اصلی بیماری FIP دستگاه گوارش گربه است. ویروس به بافت پوششی دستگاه گوارش حمله می‌کند. با ورود ویروس به دستگاه گوارش و تکثیر آن‌ها،‌سلول‌های ایمنی مانند مونوسیت‌ها و ماکروفاژها به ناحیه ویروسی شده منتقل می‌شود. در این مرحله ویروس‌ها ه کمک سلول‌های ایمنی و از طریق خون به سایر قسمت‌های بدن مانند کبد، کلیه و ریه رفته و توده‌های گرانولوماتوزی را در این ناحیه را پیدا می‌کنند. بنابراین طی مرحله جهش،‌تکثیر و انتقال ویروس به بخش‌های بدن گربه، بیماری شدید FIP ایجاد می‌شود. در برخی از موارد نادر ممکن است ویروس به سیتتم عصبی وارد شود و ضایعات عصبی را برای گربه ایجاد کند.

انواع FIP در گربه‌ها

بیماری FIP یا پریتونیت عفونی گربه‌سانان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر یک از این انواع ویژگی‌های بالینی و پاتوفیزیولوژی متفاوتی دارند. این دو نوع عبارت‌اند از FIP مرطوب و FIP خشک. در برخی موارد نیز، ترکیبی از این دو نوع مشاهده می‌شود که علائم هر دو نوع را به‌طور هم‌زمان نشان می‌دهد.

FIP مرطوب

FIP مرطوب معمولاً با تجمع غیرطبیعی مایعات در حفره‌های بدن مشخص می‌شود. این مایعات معمولاً زرد رنگ، غلیظ و حاوی پروتئین‌های بالا هستند و در شکم (Ascites) یا قفسه سینه (Pleural Effusion) تجمع می‌یابند. تجمع مایعات در شکم باعث بزرگی و برجسته شدن شکم گربه و ایجاد ظاهری متورم می‌شود. تجمع در قفسه سینه می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی مانند خس خس، زجر تنفسی و تنگی نفس شود. بیماری  FIP سریع پیشرفت می‌کند و علائم آن به‌طور واضح و سریع ظاهر می‌شوند.

FIP خشک

FIP خشک شبوع کمتری دارد. این فرم بدون تجمع مایعات مشخص می‌شود. در این نوع بیماری گرانولوم‌های التهابی به‌جای تجمع مایعات در بافت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شوند. این گرانولوم‌ها معمولاً در کبد، کلیه‌ها، روده‌ها، مغز و چشم‌ها یافت می‌شوند. علائم FIP خشک بسته به محل گرانولوم‌ها متفاوت است و ممکن است شامل علائم عصبی مانند تشنج، ضعف عضلانی، عدم تعادل، یا فلج موضعی باشد. همچنین ممکن است  مشکلات چشمی مانند التهاب عنبیه، تغییر رنگ چشم‌ها یا کاهش بینایی در گربه‌ها مشاهده شود. این نوع از بیماری پیشرفتی کندتر نسبت به نوع مرطوب دارد، اما می‌تواند بسیار جدی و تهدیدکننده باشد. دامپزشک با تجربه می‌تواند با معاینه بالینی گربه و لمس ناحیه شکمی و در نتیجه لمس ضایعات گرانولوماتوزی، بیماری FIP را تشخیص دهد.

ترکیب دو FIP

در برخی موارد، ترکیبی از ویژگی‌های هر دو نوع FIP مرطوب و FIP خشک در یک گربه مشاهده می‌شود. این حالت ترکیبی معمولاً پیچیده‌تر است و نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری دارد. در حالت کلی پیشرفت حالت مرطوب بیماری بسیار سریع تر از حالت خشک است و گربه‌ها را سریع‌تر مبتلا و درگیر می‌کند.

بروز انواع مختلف FIP  در گربه‌ها به چه عواملی بستگی دارد؟

نوع FIP که در یک گربه بروز پیدا می‌کند، به عوامل مختلفی بستگی دارد. این موارد از جمله : وضعیت ایمنی گربه، سطح واکنش ایمنی بدن، ژنتیک و شرایط محیطی از جمله عواملی هستند که ممکن است در بروز نوع خاصی از بیماری تأثیر داشته باشند.

گربه‌های با سیستم ایمنی ضعیف‌تر بیشتر مستعد نوع مرطوب بیماری هستند در حالی که نوع خشک معمولاً با واکنش‌های ایمنی قوی‌تر همراه است که باعث تشکیل گرانولوم‌های التهابی در بدن می‌شود. شرایط پر استرس و شلوغی محیط زندگی گربه نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. واکسیناسیون هم یکی از راه‌های جلوگیری از بروز این بیماری است.

علائم بیماری FIP

علائم بیماری FIP به نوع بیماری و وضعیت گربه بستگی دارد. همانطور که به طور کامل گفتیم این بیماری به دو نوع مرطوب و خشک تقسیم می‌شود که هرکدام علائم خاص خود را دارند.

علائم نوع مرطوب FIP

یکی از علائم اصلی تب غیرقابل کنترل است که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد. گربه‌ها ممکن است به سرعت وزن خود را از دست بدهند و عضلاتشان تحلیل رود. این لاغری ناخواسته کاشکسی نامیده می‌شود. کاهش اشتها یا نخوردن غذا یکی از علائم شایع FIP است. همانطور که گفته شد، در این نوع بیماری، تجمع مایعات در شکم یا قفسه سینه مشاهده می‌شود. در صورت تجمع مایعات در شکم، شکم گربه متورم می‌شود. در صورتی که مایعات در قفسه سینه تجمع یابند، مشکلات تنفسی و تنگی نفس ممکن است ایجاد شود. همچنین ممکن است گربه‌ها ضعیف و بی‌حال باشند و انرژی خود را از دست بدهند. برخی از گربه‌ها دچار مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال نیز می‌شوند.

علائم نوع خشک FIP

التهاب چشم‌ها یکی از علائم رایج است که ممکن است شامل قرمزی، کاهش بینایی یا تغییرات در ظاهر چشم‌ها مانند متورم شدن چشم باشد. ممکن است گرانولوم‌های التهابی در مغز و سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به علائمی چون تشنج، از دست دادن تعادل، ضعف عضلانی و حتی فلج موضعی شود. گربه‌ها در این نوع از بیماری نیز دچار کاهش وزن، تغییرات رفتاری، کاهش اشتها و مشکلات گوارشی مانند اسهال و استفراغ می‌شوند. آسیب به کبد می‌تواند منجر به زردی پوست و چشم‌ها شود.

علائم ترکیبی

در برخی گربه‌ها، ترکیبی از علائم نوع مرطوب و خشک مشاهده می‌شود که می‌تواند علائم تجمع مایعات در شکم یا قفسه سینه را همراه با علائم عصبی یا مشکلات چشمی به همراه داشته باشد. علائم بیماری FIP معمولاً به سرعت پیشرفت می‌کند و می‌تواند به سرعت تهدیدی برای زندگی گربه باشد.

نحوه تشخیص بیماری FIP

تشخیص بیماری FIP از چالش‌برانگیزترین مراحل در درمان این بیماری است، زیرا علائم آن مشابه بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله عفونت‌های ویروسی و باکتریایی و حتی سرطان است (تشخیص تفریقی با سایر بیمرای‌ها به طور کامل بررسی خواهد شد). بیماری FIP به‌طور خاص با علائم غیراختصاصی ظاهر می‌شود که باعث می‌شود دامپزشکان برای تأیید تشخیص خود، نیاز به بررسی‌های دقیق و استفاده از چندین روش تشخیصی مانند رادیولوژی و آزمایشات داشته باشند.

معاینه بالینی گربه و بررسی تاریخچه در شخیص FIP

اولین قدم در تشخیص بیماری FIP، بررسی تاریخچه بالینی گربه و علائم بالینی آن است. دامپزشک باید با طرح سوالاتی مناسب از صاحب کیس بتواند تا حد زیادی به تشخیص بیماری برسد. دامپزشک با توجه به نشانه‌هایی چون تب غیرقابل درمان و کنترل، کاهش وزن، بی‌حالی، کاهش اشتها و علائم گوارشی مانند اسهال یا یبوست، به بیماری FIP مشکوک خواهد شد. در نوع مرطوب شکم متورم و برآمده گربه را می‌بینیم که تا حدودی می‌تواند ما را به تشخیص برساند. بنابراین اولین قدم ما برای تشخیص این بیماری مرگبار، معاینه بالینی گربه است.

آزمایش خون برای تشخیص FIP

آزمایش خون یکی از ابزارهای مهم در تشخیص FIP است. بیماری FIP  بسیاری از فاکتورهای خونی را تغییر می‌هد. یکی از مهم‌ترین تغییرات در آزمایش خون، افزایش غیرطبیعی گلوبولین‌ها است. گلوبولین‌ها پروتئین‌هایی هستند که در پاسخ به التهاب تولید می‌شوند و در بیماری FIP معمولاً افزایش می‌یابند. همچنین، در برخی موارد، تعداد گلبول‌های سفید (نوتروفیل‌ها و لنفوسیت‌ها) نیز ممکن است افزایش یابد. افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های سفید نشانه‌ای از وجود التهاب در بدن است که در FIP و بسیار دیگری از عفونت‌ها دیده می‌شود.

بررسی مایعات حفرات شکمی و سینه‌ای گربه برای تشخیص FIP

استفاده از مایعات جمع شده در شکم گربه روش تشخیص مناسبی برای شناسایی FIP است.  آزمایش مایعات در این بیماران معمولاً به‌طور خاص افزایش پروتئین‌ها و تعداد گلبول‌های سفید را نشان می‌دهد که می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند. در آزمایشگاه روی این مایع تستهای مختلفی انجام میدهند مثلا نسبت آلبومین، گلوبولین سنجیده می‌شود. ممکن است گاهی نیاز باشد از توده‌های گرانولوماتوزی نمونه گرفته شود و برای کشت یا پاتولوژی استفاده شود. در نوع مرطوب بیماری، مایعات درون شکم یا قفسه سینه ممکن است خاصیت چسبندگی بیشتری پیدا کنند، که از ویژگی‌های تشخیصی مهم FIP است.

سونوگرافی و رادیولوژی گربه برای تشخیص FIP

یکی دیگر از روش‌های مؤثر در تشخیص FIP، سونوگرافی است. دامپزشک قادر است تا با استفاده از سونوگرافی وضعیت داخلی حفره شکم و قفسه سینه گربه را بررسی کرده. بدیت ترتیب می‌تواند تجمع مایعات در این نواحی را مشاهده کند. این روش به‌ویژه برای تشخیص نوع مرطوب FIP بسیار مفید است. همچنین، استفاده از رادیولوژی می‌تواند به تشخیص مشکلات تنفسی ناشی از تجمع مایعات در قفسه سینه کمک کند.

تست‌های مولکولی برای تشخیص FIP

رپید کیت‌ها برای شناسایی بیماری FIP کارای ندارند. در بعضی موارد، استفاده از تست‌های مولکولی برای شناسایی ویروس FCoV (کروناویروس گربه‌سانان) در خون یا مایعات بدن ضروری است. تست PCR که برای تشخیص جنسیت پرندگان هم از آن استفاده می‌شود(واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) یکی از این روش‌هاست که برای شناسایی ژنوم ویروس در بدن گربه استفاده می‌شود. با این حال، این تست به‌تنهایی برای تشخیص قطعی FIP کافی نیست، زیرا در برخی از گربه‌ها حتی در صورت آلوده بودن به کروناویروس، بیماری FIP ایجاد نمی‌شود.

همچنین طبق گفته قبلیمان، برخی از روش‌های جدیدتر مانند اندازه‌گیری سطح آلبومین به گلوبولین در خون نیز می‌توانند به دامپزشکان کمک کنند تا احتمال ابتلا به بیماری FIP را بررسی کنند. در این روش، نسبت آلبومین به گلوبولین در گربه‌هایی که به FIP مبتلا هستند کاهش می‌یابد.

یکی از چالش‌های بزرگ در تشخیص FIP این است که هیچ آزمایش قطعی و منحصر به فردی برای این بیماری وجود ندارد. به همین دلیل، دامپزشکان معمولاً از ترکیب روش‌های مختلف آزمایشگاهی و بالینی برای رسیدن به تشخیص نهایی استفاده می‌کنند. در نهایت، تشخیص قطعی FIP معمولاً با توجه به علائم بالینی و نتایج آزمایش‌های مختلف و در برخی موارد انجام بیوپسی از بافت‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود.

با توجه به اینکه تشخیص زودهنگام و دقیق FIP می‌تواند تاثیر زیادی در روند درمان و مدیریت بیماری داشته باشد، آگاهی از علائم و استفاده از روش‌های تشخیصی پیشرفته از اهمیت بالایی برخوردار است. درصورتیکه حیوان عالئم مثل آسیت و پلورال افیوژن نداشت. هایپرگاماگلوبولینمی، لمفوپنی و حضور پادتن سرمی میتوانند ما را به تشخیص FIP برسانند.

تشخیص تفریقی FIP با سایر بیماری‌های ویروسی گربه‌ها

این بیماری تب بالای غیر قابل درمان و شدید را یجاد می‌کند که به داروهای مختلف واکنش نشان نمی‌دهد. به همین دلیل ممکن است با بیماری‌هایی که چنین تب‌هایی ایجاد میکنند مثل عفونت‌های رتروویروس گربه‌ها اشتباه شود. همچنین باید از بیماری‌های دیگری که باعث تجمع مایع در حفره بطنی و صدری میشوند مثل بیماریهای قلبی (CHF) و یا سایر بیماریهای کبدی تفکیک شود.

درمان بیماری FIP

در گذشته به‌دلیل عدم وجود داروهای مؤثر درمان بیماری FIP (پریتونیت عفونی گربه‌ها) تنها به درمان‌های حمایتی و تسکینی محدود می‌شد. با این حال، پیشرفت‌های اخیر در علم داروسازی و ویروس‌شناسی درمان‌های مؤثری را به همراه آورده است که می‌تواند نتایج قابل توجهی را برای گربه‌های مبتلا به این بیماری فراهم کند. در حال حاضر، درمان‌های جدید علاوه بر بهبود وضعیت گربه‌ها، امیدهای جدیدی را در مدیریت بیماری FIP ایجاد کرده‌اند.

تخلیه مایع برای درمان FIP

ابتدا باید مایعی که در فضای سینه‌ای و محوطه شکمی جمع شده است تخلیه شود. این کار باید با احتیاط انجام شود، چراکه تخلیه کامل مایع جمع شده، می‌تواند منجر به شوک و مرگ حیوان شود. مایعی که در فضای جنب حیوان وجود دارد باعث می‌شود حیوان نتواند تنفس درستی داشته باشد. بنابراین تخلیه مایعات اولین قدم در درمان بیماری FIP است.

داروهای ضد ویروسی برای درمان FIP

یکی از پیشرفت‌های بزرگ در درمان بیماری FIP و سایر بیماری‌های ویروسی، کشف داروهای ضدویروسی است که می‌توانند به‌طور مستقیم بر ویروس کروناویروس گربه‌سانان تأثیر بگذارند. مانند داروی رمدیسیویر که به خوبی روی ویروس‌ها اثر می‌گذارد. این دارو به‌طور خاص در مهار تکثیر ویروس کروناویروس گربه‌سانان در داخل سلول‌های آلوده عمل می‌کند و توانایی ویروس برای تکثیر را محدود می‌سازد. استفاده از کورتیکواستروئیدها در این بیماری توصیه نمی‌شود.

داروهای ضد ویروسی همچون Remdesivir و Ribavirin نیز مورد تحقیق قرار گرفته‌اند و در درمان FIP مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه داروی جدید به نام GS-441524 در کنار اینترفرون گاما برای درمان این بیماری استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند به کاهش شدت عفونت و کنترل عوارض آن کمک کنند، اما استفاده از آن‌ها باید با مشاوره دامپزشک صورت گیرد.

درمان حمایتی بیماری FIP

علاوه بر تمام داروهای ویروسی مورد استفاده در درمان این بیمرای ویروسی، همچنان استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و سرم تراپی، خط مهمی از درمان بیماری FIP را تشکیل می‌دهند. بیماری‌های ویروسی موجب بروز عفونت‌های باکتریایی ثانویه می‌شوندو درمان باکتری نیز آنتی بیوتکی است که بهتر است از آنتی بیوتیک‌های وسیع الطیف یا هم آنتی بیوتیک موثر بر باکتری گرم مثبت و هم آنتی بیوتیک موثر بر باکتری گرم منفی استفاده شود. مایع درمانی و سرم تراپی نیز بسته به تشخیص و آزمایشات خونی می‌تواند شامل سرم‌های رینگر، رینگر لاکتات و… باشد.

همانطور که گفتیم، در گذشته، درمان بیماری FIP عمدتاً به مراقبت‌های حمایتی محدود می‌شد (هنوز هم بخش مهمی از درمان بیماری‌های ویروسی، درمان حمایتی است). این درمان شامل تجویز مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، مسکن‌ها برای کاهش درد و ضدالتهاب‌ها برای کنترل واکنش‌های ایمنی شدید می‌شود. در نوع مرطوب FIP، که با تجمع مایعات در حفره‌های شکمی و قفسه سینه همراه است، استفاده از دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) برای کاهش احتباس مایعات و بهبود تنفس توصیه می‌شود.

در نوع خشک FIP، که به‌طور معمول با آسیب به ارگان‌هایی مانند کبد، کلیه، مغز یا چشم‌ها همراه است، درمان‌های حمایتی شامل داروهای ضدالتهاب و کورتیکواستروئیدها به‌منظور کاهش التهاب و کنترل علائم عصبی و چشمی می‌شود. این داروها می‌توانند به‌ویژه در مواقعی که بیماری به‌صورت سیستمیک بروز می‌کند، به تسکین گربه کمک کنند.

درمان‌های تکمیلی در درمان FIP گربه‌ها

در کنار درمان‌های دارویی، درمان‌های تکمیلی نیز می‌توانند به بهبود وضعیت گربه‌های مبتلا به FIP کمک کنند. برخی از صاحبان گربه‌ها از داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی برای تقویت سیستم ایمنی گربه‌های خود استفاده می‌کنند. این روش‌ها می‌توانند به‌ویژه در کنار درمان‌های ضدویروسی برای تقویت سلامت عمومی گربه و کاهش استرس مؤثر باشند.

مدیریت استرس در درمان بیماریFIP گربه‌ها

همچنین، مدیریت استرس و فراهم کردن محیطی آرام و راحت برای گربه‌ها می‌تواند به سریع شدن روند بهبودی کمک کند. گربه‌های مبتلا به FIP معمولاً به دلیل ضعف سیستم ایمنی نیاز به محیطی بدون استرس دارند تا بتوانند بهترین پاسخ را به درمان بدهند.

پیش آگهی FIP گربه‌ها

پیش‌آگهی بیماری FIP به‌طور عمده به نوع بیماری و زمان شروع درمان بستگی دارد. در صورتی که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و درمان مناسب آغاز گردد، شانس بهبودی بسیار بیشتر است. گربه‌هایی که درمان خود را تکمیل می‌کنند باید تحت نظارت دامپزشک قرار گیرند تا از عدم بازگشت بیماری و حفظ سلامتی آن‌ها اطمینان حاصل شود.

در پایان، با وجود اینکه درمان‌های ضدویروسی جدید امیدهای زیادی به‌وجود آورده‌اند، همچنان پیشگیری از ابتلا به FIP از طریق مدیریت بهداشتی محیط، کنترل استرس و رعایت سایر نکاتی که دامپزشک توصیه می‌کند اهمیت زیادی دارد.

پیشگیری از بیماری FIP

پیشگیری از بیماری FIP (پریتونیت عفونی گربه‌ها) به دلیل پیچیدگی‌های بیماری و ویژگی‌های ویروس کروناویروس گربه‌سانان که عامل ایجاد آن است، دشوار است. با این حال، اقداماتی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را در گربه‌ها کاهش دهد. پیشگیری از FIP در گربه‌ها به دو صورت اصلی انجام می‌شود: مدیریت محیطی و مراقبت‌های بهداشتی، و استفاده از واکسیناسیون. در صورت ایجاد بیماری در گربه، صاحب حیوان باید از اقدام خودسرانه و تجویز بی اساس و بدون نسخه دارو خودداری نماید. چراکه ممکن است موجب بروز مسمومیت‌های ثانویه و تشدید بیماری در حیوان بشود.

مدریت بهداشت در جلوگیری از FIP

مدیریت بهداشتی محیط یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بیماری FIP است. کروناویروس گربه‌سانان از طریق تماس مستقیم با مدفوع گربه‌های آلوده یا سطوح آلوده به ویروس، به گربه سالم منتقل می‌شود. بنابراین، رعایت بهداشت محیط، به‌ویژه در پناهگاه‌ها، پرورشگاه‌ها و خانه‌هایی که چندین گربه دارند‌، می‌تواند کمک شایانی به کاهش خطر شیوع بیماری کند. تمیز نگه داشتن محیط زندگی گربه‌ها، ضدعفونی کردن منظم سطوح و وسایل بازی و استفاده از جعبه‌های شن تمیز و جداگانه برای هر گربه می‌تواند احتمال انتقال ویروس را به حداقل برساند.

مدیریت استرس از پیشگیری از FIP

یکی از عوامل مهم در بروز بیماری FIP، استرس است. استرس می‌تواند سیستم ایمنی گربه را تضعیف کرده و باعث افزایش احتمال جهش کروناویروس و ابتلا به FIP شود. بنابراین فراهم نمودن یک محیط آرام و کم استرس برای گربه‌ها، به ویژه در محیط‌های شلوغ و پرجمعیت، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری داشته باشد. کاهش تعامل‌های تنش‌زا، بهبود شرایط زندگی و اطمینان از وجود فضای کافی برای گربه‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند استرس را کاهش دهد.

رعایت رژیم غذایی در جلوگیری از FIP

از دیگر اقدامات مهم در پیشگیری از FIP، رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب و تقویت سیستم ایمنی گربه‌ها است. تغذیه با غذای با کیفیت و متناسب با نیازهای گربه در تمام مراحل زندگی، می‌تواند به حفظ سلامت سیستم ایمنی کمک کند. همچنین، استفاده از مکمل‌های غذایی مناسب که حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی مورد نیاز برای تقویت سیستم ایمنی باشند می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به FIP کمک کند.

واکسن FIP

واکسیناسیون نیز به‌عنوان یک روش پیشگیرانه در نظر گرفته شده است. هرچند که واکسن FIP به‌طور قطعی از ابتلا به بیماری جلوگیری نمی‌کند، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که واکسیناسیون می‌تواند خطر ابتلا به نوع خاصی از بیماری FIP را کاهش دهد. واکسن FIP معمولاً به‌صورت تزریقی به گربه‌ها داده می‌شود و می‌تواند در کاهش میزان شدت بیماری و علائم آن مؤثر باشد. با این حال، این واکسن همچنان مورد بحث در جوامع علمی است و استفاده از آن باید با مشورت و تجویز دامپزشک صورت گیرد.

جداسازی گربه‌های مبتلا به FIP 

شناسایی گربه‌های مبتلا به کروناویروس و جداسازی آن‌ها از سایر گربه‌ها، به‌ویژه گربه‌های بالغ نشده و جوان‌تر از دو سال یا گربه‌هایی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، می‌تواند به کاهش انتقال ویروس کمک کند. با رعایت این اصول و اتخاذ تدابیر بهداشتی مناسب، می‌توان احتمال ابتلا به بیماری FIP را در گربه‌ها کاهش داد و به حفظ سلامت آن‌ها کمک کرد.

انتقال به انسان و سایر حیوانات

بیماری FIP (پریتونیت عفونی گربه‌ها) ناشی از جهش ویروس کروناویروس گربه‌سانان (Feline Coronavirus – FCoV) است. این بیماری به طور خاص مختص گربه‌ها است و به سایر حیوانات خانگی و انسان‌ها منتقل نمی‌شود. اگر گربه در زمان حاملگی به این بیماری مبتلا شود، می‌تواند ویروس را به جنین‌ها انتقال دهد. در این صورت جنین‌ها یا مرده به دنیا به دنیا می‌آیند یا بیمرای به دنیا آمده و پس از یک دوره کوتاه بیماری می‌میرند.

ویروس FCoV معمولاً در محیط‌های پرجمعیت گربه‌ها مانند پناهگاه‌ها و خانه‌هایی که چندین گربه نگهداری می‌شوند، منتشر می‌شود. با این حال، این ویروس در سطح سلولی خود تنها به گربه‌ها و گونه‌های مشابه آن حمله می‌کند چراکه گیرنده‌های آنتی ژنی مشترکش تنها با گونه‌های گربه‌سانان است و نمی‌تواند به انسان‌ها یا دیگر حیوانات خانگی (مانند سگ‌ها یا پرندگان) منتقل شود.

در نتیجه، صاحبان گربه‌ها باید از خطرات ناشی از این بیماری آگاه باشند و روش‌های پیشگیری از شیوع آن را در میان گربه‌ها اعمال کنند، اما نیازی به نگرانی از انتقال آن به سایر حیوانات خانگی یا انسان‌ها نیست.

پرسش و پاسخ متداول بیماری عفونی FIP گربه‌ها