بیماری چشم گیلاسی چیست؟

بیماری چشم گیلاسی یکی از بیماری‌های شایع در حیطه دامپزشکی است که حیوانات، مخصوصا سگ ها را درگیر می‌کند. این بیماری به نام چری آی (Cherry Eye) نیز شناخته می‌شود. عارضه چشم گیلاسی به دلیل بیرون‌زدگی غده‌ی پلک سوم رخ می‌دهد و به شکل یک توده قرمز رنگ در گوشه داخلی چشم دیده می‌شود. اما چرا به این بیماری چشمی، چشم گیلاسی گفته می‌شود؟ دلیل این گذاری چیست؟ به دلیل ظاهر این توده قرمز رنگ که شبیه گیلاس است، این بیماری به نام «چشم گیلاسی» شناخته شده است.

این بیماری توانایی ایجاد ناراحتی‌های دردناک و مختلفی را در حیوانات خانگی دارد و در صورت عدم درمان به موقع و مناسب، منجر به مشکلات جدی‌تر مانند خشکی چشم یا عفونت‌های چشمی شود. در این مقاله به بررسی کامل چشم گیلاسی می‌پردازیم، از علت‌های بروز آن گرفته تا تشخیص، درمان و حتی راه‌های پیشگیری از این عارضه را به طور کامل بررسی می‌کنیم.

علت پیدایش و ایجاد چشم گیلاسی چیست؟

پلک سوم که به عنوان “نیکتیتانس” نیز شناخته می‌شود، نقش محافظتی مهمی را در چشم ایفا می‌کند. پلک سوم غده‌ی اشکی دارد که در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد تولید اشک چشم را بر عهده دارد. زمانی که این غده از جایگاه طبیعی خود خارج شود و به سمت جلو حرکت کند، یک توده قرمز در گوشه چشم نمایان می‌شود که به آن چشم گیلاسی یا چری آی می‌گویند.

یکی از مهم‌ترین علل ایجاد این وضعیت، ضعف ژنتیکی در رباط‌هایی است که غده پلک سوم را در جای خود نگه می‌دارند. این رباط‌ها در برخی از نژادهای خاص سگ‌ها به دلیل برخی ویژگی‌های مادرزادی،  ضعیف‌تر هستند. بنابراین، این نژادها بیشتر در معرض ابتلا به عارضه چشم گیلاسی قرار دارند. در واقع، بیماری چری آی به عنوان یک مشکل ارثی شناخته شده است که در بعضی از نژادها بیشتر دیده می‌شود.

اما به غیر از ژنتیک که مهم‌ترین علت بروز چشم گیلاسی است، دلایل دیگری نیز می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند. التهاب یا تحریک چشم تخت تاثیر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، آلرژی‌ها یا آسیب‌های فیزیکی از جمله عوامل هستند که می‌توانند عارضه چشم گیلاسی را به وجود بیاورند. همچنین، برخی از حیوانات به دلیل ساختار خاص صورت و چشم‌هایشان بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

چشم گیلاسی در کدام نژادهای سگ شایع‌تر است؟ کدام نژادها بیش‌تر به چری آی مبتلا می‌شوند؟

همانطور که گفتیم، بیماری چشم گیلاسی در برخی نژادها شایع‌تر است. دلیل شیوع بالاتر به ویژگی‌ها ژنتیکی این نژادها برمی‌گردد. در بین سگ‌ها، نژادهایی که پوست صورت چین‌خورده یا چشم‌های بزرگ و برجسته دارند، معمولاً بیشتر مستعد این بیماری هستند. برخی از نژآد سگ‌هایی که بیشترین درگیری را با چشم گیلاسی دارند عبارتند از:

• بولداگ انگلیسی: این نژاد به دلیل داشتن چین‌های فراوان روی صورت و همچنین چشم‌های بزرگ، بیشتر در معرض بیماری چشم گیلاسی قرار دارد.
• کاوالیر کینگ چارلز اسپانیل: این نژآد دوست‌داشتنی علارغم اندازه کوچک خود، به دلیل مسائل ژنتیکی بیشتر دچار مشکلات چشمی از جمله چری آی می‌شود.
• باست هوند: سگ‌های باست هوند به دلیل ساختار افتاده پلک‌ها و پوست‌های شل، بیشتر مستعد بیرون‌زدگی غده پلک سوم و بروز این بیماری هستند.
• بیگل: بیگل‌ها به دلیل فرم خاص چشم‌ها و پوست اطرافش، در معرض این عارضه قرار هستند.
• بولداگ فرانسوی: بولداگ فرانسوی نیز به دلیل ویژگی‌های صورت و چشمانشان مستعد گیلاسی شدن چشم‌ها هستند.
• شارپی چینی: این نژاد به دلیل پوست چین‌خورده خود و فشار اضافی روی چشم‌ها به طور طبیعی بیشتر به چری آی دچار می‌شود.

علاوه بر تمامی نژادها ذکر شده از سگ‌ها، هرچند که این بیماری بیشتر در بین این گروه از حیوانات شایع است، اما در گربه‌ها نیز مشاهده می‌شود. نژادهایی از گربه‌ها مانند پرشین و برمه‌ای که چشم‌های برجسته دارند ممکن است به چشم گیلاسی مبتلا شوند.

علائم و نشانه‌های بیماری چشم گیلاسی چیست؟

مهم‌ترین و مشخص‌ترین علامت در بیماری چشم گیلاسی، ظهور یک توده قرمز در گوشه داخلی چشم حیوان است. این توده که در حقیقت همان غده پلک سوم است، به طور کاملا ناگهانی ظاهر شده و می‌تواند به مرور زمان بزرگ‌تر و متورم‌تر شود و اگر درمان صورت نپذیرد مشکلات دردناکو جدی‌تری را برای حیون رقم بزند. هم‌چنین التهاب ملتهمه نیز یکی دیگر از شاخ‌های مشخص در تشخیص چری ‌آی است. دیگر علائم بیماری چشم گیلاسی شامل موارد زیر است:

• مالیدن چشم‌ها: حیواناتی که به این بیماری مبتلا هستند، اغلب با پنجه‌های خود چشم‌هایشان را می‌مالند چرا که این بیماری باعث خارش و تحریک چشم می‌شود.
• ریزش اشک چشم‌ها: به دلیل تحریک غده پلک سوم، ممکن است میزان ریزش اشک از چشم‌های حیوان افزایش یابد.
• قرمزی و التهاب چشم: ناحیه چشم ممکن است به دلیل التهاب قرمز و تحریک‌شده به نظر برسد.
• نیمه‌بسته نگه‌داشتن چشم‌ها: برخی حیوانات به دلیل درد یا ناراحتی ناشی از عارضه چری آی، چشم‌های خود را نیمه‌بسته نگه می‌دارند.

علائم به سرعت پیشرفت می‌کنند و در صورت عدم درمان، وضعیت چشم ممکن است بدتر شده و به مشکلات جدی‌تری مانند خشکی چشم یا حتی عفونت منجر شود.

چگونه می‌توان بیماری چشم گیلاسی را تشخیص داد؟

تشخیص چشم گیلاسی ساده است. زیرا نشانه‌های آن بسیار واضح و تیپیک هستند. دامپزشک متخصص با مشاهده ظاهر چشم حیوان و توده قرمز رنگی که در گوشه داخلی چشم دیده می‌شود، به راحتی می‌تواند تشخیص مناسب را برای چشم حیوان انجام دهد. در بیشتر موارد، نیازی به آزمایش‌های پیچیده نیست و تشخیص چری آی از طریق معاینه بالینی انجام می‌شود.

در برخی موارد نادر، دامپزشک ممکن است برای بررسی مشکلات چشمی دیگر مانند عفونت‌های قرنیه یا زخم‌های سطحی، آزمایش‌های بیشتری انجام دهد. این معاینات انجام می‌شود تا خیال دامپزشک و صاحب حیوان از بابت سایر عفونت‌ها و مشکلات چشمی آسوده شود و در صورت نیاز تشخیص تفریقی عارضه چشم گیلاسی با سایر بیماری‌ها انجام شود. اگر سگ شما به بیماری چشم گیلاسی مبتلا شده است، همین حالا با مشاوره دامپزشکی مرکز تخصصی ما در ارتباط باشید. سعی می‌کنیم بهترین ویزیت و مشاوره را برای پت عزیز شما داشته باشیم.

درمان بیماری چشم گیلاسی چگونه است؟

درمان بیماری چشم گیلاسی به عوامل مختلفی مانند شدت و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. تشخیص شدت بیماری بر عهده دامپزشک بخش داخلی و یا جراح خواهد بود. برخی از درمان‌های متداول برای چری آی عبارتند از:

• داروهای ضدالتهابی و قطره‌های چشمی مانند آنتی بیوتیک‌ها: در موارد خفیف، ممکن است دامپزشک داروهای ضدالتهابی را برای حیوان تجویز کند تا التهاب کاهش یابد و غده به جای خود برگردد. این درمان ممکن است موقتی باشد و مشکل اصلی را برطرف نکند، اما در خیلی از موارد موفقیت آمیز است. برخی آنتی بیوتیک‌های چشمی مانند سیپروفلوکساسین نیز برای برطرف نمودن عارضه و درمان و جلوگیری از عفونت‌هایی که ممکن است تحت بسیاری از موارد مانند خاراندن چشم توسط حیوان ایجاد شده باشد، مفید خواهند بود.
• جراحی: اگر غده پلک سوم به طور مکرر بیرون بزند یا التهاب با داروهای ذکر شده کاهش نیابد، بهترین و موثرترین راهکار، عمل جراحی است. در این روش، دامپزشک غده را با استفاده از تکنیک‌های بخیه، به جایگاه طبیعی آن بازمی‌گرداند. این جراحی اغلب موفقیت‌آمیز است و احتمال بازگشت بیماری پس از آن کاهش می‌یابد.

ممکن ست برخی از دامپزشکان حذف و رداشت کامل غده پلک سوم را پیشنهاد کنند. با این حال، این روش معمولاً توصیه نمی‌شود زیرا این غده نقش تاثیرگذاری در تولید اشک دارد. بنابراین برداشتن آن ممکن است منجر به خشکی چشم و آسیب‌های دیگر شود. خشکی چشم می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند زخم‌های قرنیه و عفونت‌های چشمی منجر شود.

پیشگیری از بیماری چشم گیلاسی چگونه است؟

پیشگیری از بیماری چشم گیلاسی به‌ویژه در نژادهای مستعد به طور آسان و همیشگی امکان‌پذیر نیست. از آنجا که این بیماری به‌طور ژنتیکی برو پیدا می‌کند، حیوانات و نژادهای ذکر شده بیش‌تر در معرض بروز چری آی هستند. اما مراقبت منظم از چشم‌های حیوان می‌تواند به شناسایی زودهنگام علائم کمک کند و از پیشرفت این عارضه جلوگیری نماید.

صاحبان حیوانات خانگی باید به هرگونه تغییر در ظاهر چشم‌های حیوان توجه کنند. قرمزی، تورم، اشک‌ریزی بیش از حد یا مالیدن چشم‌ها از علائم اولیه بیماری چشم گیلاسی هستند. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به دامپزشک متخصص ضروری است.

در برخی نژادهای مستعد، معاینات دوره‌ای توسط دامپزشک می‌تواند به شناسایی زودهنگام این بیماری و درمان آن قبل از بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند. بهتر است اگر از نژادها مستعدابتلا به چشم گیلاسی نگهداری می‌کنید، پیش از بروز این بیماری و ظهور علائم، مشورت با دامپزشک را در اولویت خود قرار دهید. دامپزشک با بررسی کامل خود بهترین راهکارها برای مقابله و پیشگیری از این عارضه را در اختیار شما قرار می‌دهد.

چرا بیماری چشم گیلاسی پس از درمان برمی‌گردد؟

یکی از چالش‌های اصلی در درمان بیماری چشم گیلاسی، احتمال بازگشت بیماری پس از درمان است. هرچند که روش‌های جراحی درمان چری آی معمولاً موفقیت‌آمیز هستند، اما در برخی موارد، ممکن است غده پلک سوم دوباره از جای خود خارج شود. احتمال بازگشت بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به روش جراحی و تجربه دامپزشک اشاره کرد. انتخاب جراح ماهر و روش مناسب برای درمان، از جمله بخیه‌زنی درست غده به محل طبیعی آن، می‌تواند احتمال بازگشت چری آی را کاهش دهد.

پرسش و پاسخ متداول مقاله چشم گیلاسی